15 Ocak 2010 Cuma

ARILARDA HABERLEŞME

ARILIĞIMIZDAN BİR GÖRÜNTÜ.
Bal arısı canlılar içerisinde insanlardan sonra haberleşmeye en çok değer veren canlılardan birisidir.Ancak bu haberleşmenin şekli ve biçimi arılara göre özeldir.Bundan dolayı haberleşme ihtiyacı olan birey işçi arı haberleşme şeklini diğer işçilere aktarır.Bundan doladırki,tatlı bir şerbete veya bala bir arı konarsa çok kısa bir süre sonra oraya arıların akın akın geldiğini görürsünüz.şimdi bu haberleşmenin nasıl yapıldığını anlatalım.
Arılar hareketleriyle,kimyasal salgılarla, uyarılarla,sesle,dokunmayla ve elektiriksel sinyaller kullanarak diğer işçilere mesajla bilgi iletirler.Bu mesajlar sinir sistemleri yardımıyla beyinlerine iletilerek değerlendirilir.Ayrıca besin kaynağını ,su kaynağını ve bu tür istekleri kolonideki diğer işçi bireylere dans ederek anlatır.Asla bencillik yapmaz.kendim toplayayım demez.Bu besin maddelerinin yerini anlatırken arı dansını kullanır.Arı dansı petek üstünde yapılır.Birçok arıcı bunu görmüştür.Ama neden bunu yaptığını bilemez.Arı bu amaçla iki tür dans yapar.Bunlardan birisi olduğu yerde petek üstünde dönerek dairesel bir dans yapmasıdır.Diğer dans metodu ise kuyruk sallamadır.Genel olarak arılar sık sık yön değiştirerek bu dansla karşıya mesajı iletitirler.genel olarak bu dans sırasında her yöne 1-2 halka çizilir.Dans birkaç saniyede bittiği gibi 1 dakika civarındada olabilmektedir.Bu dans bitince tarlacı işçiler kovan ağzına hareket ederek hızla hedefe giderler.İşte bu iletişim dansından dolayı bir yerde bulunan arıların tamamı aynı kovandandır.Dairesel dans yakın mesafedeki besin kaynakları için kullanılır.Bundan dolayı yakın 100 m kadar olan besin kaynakları bu dansla anlatılır.Bunu basit bir deneyle görebilirsiniz.Arılığın civarına dondurma kaseleri ile şerbet koyun.Takriben 10 dakika sonra kovanlardan birisini açarsanız bu dansı yapan arıları görebilirsiniz.Uzak mesafelerdeki besin kaynakları için kuyruk dansı yapılır.Bu dansı yapan işçi arı ''D''şeklinde bir yarım daire çizer.Bu dasda arı dansa başladığı noktanın tam karşına gelince düz şekilde başlangıç noktasına gider.Bunu tamamlayınca yarım daireyi ters şekilde tamamlar.Dansın en büyük özelliği düz şekilde hareketi esnasında vücudundan titreşimler yaparak düşük frekanslı bir ses çıkarmasıdır.Bu titreşimlerin sayısı kaynağın mesafesini anlatır.Bundan dolayı çıkardığı bu düşük frekanslı ses mesafenin anlatılmasında haberleşme amaçlı olarak kullanılır.Bir başka özellikde dansa ayırdığı zamandır.İki yarım daire arasında düz gidişlerde geçen zaman dilimi olan 15 saniye içerisindeki titreşim sayısı mesafeyi doğrudan anlatır.15 saniye içinde yaptığı düz koşu 9-10 ise mesafe 100m,7 ise 600m,4 ise 1000m,2 ise 5000-6000m civarıdır.Arı bu dansı petek üstünde yaparken güneşi baz alarak yönü tayin eder.Buda petek üzerinde aşağı,yukarı öne ve arkaya doğrudur.Bu yön kavramından dolayı kovanlar arılıkda yerleştirilirken mutlaka mümkün olduğu ölçüde yön olarak güney(Kıble ye doğru kovan ağzı)çevrilerek konulmalıdır.
Bu konuda daha detaylı bilgiye sahip olmak isteyen arıcı arkadaşlarımız Prof.Dr.MUHSİN DOĞAROĞLU'nun '' Arıcılık Teknikleri''adlı kitabından faydalanabilirler.(sayfa 41-48)Bu yazı tarafımdan bu kaynakdan özet şeklinde okunarak kısaltılarak yazılmıştır.
Başka bir yazıda buluşmak niyetiyle hoşça kalın.

12 Ocak 2010 Salı

ANA ARININ OLUŞUM SEBEBLERİ



Ana arı...Kovanın herşeyi.Keyfinden dememişler kraliçe diye.Hiç bir canlıda yok ona olan ilgi ve bakım...Krallardan bile üstün bakılır onlar.Sonlarımı,güçsüz ve yumurtasız kalınca,anında idam...İşçi arılarca boğulurlar.
Ana arıların değiştirilme veya kovanın yeniden ana arı yapma sebeblerini şu şekilde açıklayabiliriz.
.Kovanda Ana Olmayışı;Kovandaki ana arı değişik faktörler sonucu yok olursa fermon salgısı kalmadığından dolayı genç işçilerce 3-4-5 günlük kurtcuklardan alel acele çevrilerek ana üretme telaşı kovanı kaplar.Sonuçmu;Verimsiz ve kalitesiz analar diyebiliriz.
.Ana yenileme:Kolonideki ana arı uzun süre arıcı tarafından değiştirilmezse ana arı yaşlandığı, yumurtlama özelliği azaldığı ve fermon salgısı azaldığı için,mevcut ana kovanide yavaş yavaş yumurtadayken genç işçiler itina ile günlük kurtcuklardan seçerek ana memesi oluştururlar.Bu tür oluşan analar genelde verimli olurlar.Ancak oğul verme meyili yüksek olduğu için tercih edilecek bir metod değildir.
.Bazende kovanlardaki mevsimlere bağlı hızlı gelişim kuluçkalığın çabucak dolması ve daralmasına sebeb olur.Bu durumda kovana ballık (Üstlük)konmazsa kovanın her peteğine ana memesi çevrilmek suretiyle yeni analar üretme çabasına kovan yönelir.Bu tür kovanlardaki analarda kaliteli olurlar.Bu tür işlemde oğul salma riskinden dolayı tercih edilmez.Çünkü:Ana memeleri oluşur oluşmaz eski ana kendisine bağlı işçilerle birlikte kovanı terk eder.Buna oğul denir.
.Nadirende olsa bazen genç analarla bile kovanlarda ana kaybı veya mevsimlere bağlı oğul salma ana değiştirme sebebleridir.Bazen yeterince
gelişemeyen kovanlar sonbahar içinde kovandaki anayı keserler.Yedekde ananız yoksa başka bir kovanla birleştirilmelidir.
Başka bir yazıda buluşmak üzere ...Hoşça kalın...


ARICI 07
Antalya




10 Ocak 2010 Pazar

BAL ARISI KOLONİSİ

Bal arısı kolonisindeki nüfus,arı sayısı mevsime göre değişmekle beraber,gün dönümü adı verilen 21 haziranda maksimum düzeye ulaşır.Bu sayı şöyle olur ortalama olarak...1 Ana arı,2000 kadar erkek arı ve 80.000 işçi arı.Olması gereken budur.Ancak Ülkemizdeki arıcılarımızın ancak %25 i bu rakama ulaşarak arıcılık yapmaktadır.Bu rakamdaki bir kovan arı,bir kuluçkalık ve 2 ballıkdan oluşur.Arıcılarımız bu tür arıya 3 katlı derler.Aslında olması gereken budur.Bu duruma ulaşan bir arı kolonisi 80 kg bal verir.Bu bal tek seferde alınmaz.mevsim boyunca en az 2 hasatla bu miktara ulaşabilinir.Arıcılarımız bu miktardaki balı alabilmek için arılığını 3-4 kez taşımalıdır.Bununla ilgili bitki ve nektar araştırması 1 yıl önceden veya kış dönemindede yapılabilir.
Arı heveslileri,arı sevdalıları...Arıcılık yapmak hobi işi değildir.Çoğu insan buna hobi olarak bakar.Arıcılık temel bilgi beceri ve sevgi isteyen bir işdir.Bilgi Ana arı ile başlar.Ana arı kolonide tekdir.Ama bütün işçi ve erkek arıların anasıdır.Bu bakımdan ana arının performansı çok önemlidir.Bunu iki şekilde yapabiliriz.1.Satın alarak...İyi bir işletmeden olmalıdır.2.Mutlaka ana arı üretme metod ve tekniklerini öğrenmeliyiz.Bununda en teknik metodu transfer tekniğidir.(Bu metod ayrıca ele alınacaktır.)
Ana arı kolonideki birliği sağlar,tüm dengeler onun üzerine kuruludur.Bunuda baş kısmındaki her iki yanağın altındaki torba şeklinde bulunan salgı bezlerinden salgılanan feromonlarla yapar.Bu feromonla;
.Çiftleşme uçuşunda erkek arıları uyararak kendine doğru gelmelerini sağlar,
.Kovanda işçi arılar içinden yalancı anaya dönüşü engeller,
.Koloni içindeki düzeni sağlar,
.Genç işçileri kendisine doğru çeker.(Bahar ayında bakarsanız ana arının çevresinde ona hizmet eden işçileri görebilirsiniz.)
.Kovanda başka bir ana üretilmesini engeller,
.Soğuk havalarda arıların salkıma oturmasını sağlar,
.Dış tehlikeler anında işçilerin dışarıya çıkmasını engeller.(Arı kuşları)
.Kovan içinde işbirliği ve görev dağılımını düzenler...Bu işleri feromon salgısı yoluyla yapar.Bu bakımdan kovandan ana arı alınınca veya ölünce feromon salgısı kesileceği için hemen yeni bir ana arı üretilmesine geçer.
Birazda ana arının yumurta yumurtlama özelliğinden bahsedelim.Ana arı yumurtayı ovaryumda üretir.Ovaryumda ortalama olarak 280-360 arası ovariol bulunur.Bu ovarioller yumurta üretirler.her bir ovariol bahar ayında 4-6 arası yumurta üretecektir.4 yumurta ürettiğini düşünürsek 350 adet ovariol bulunursa günlük 1400 yumurta üretiyor demektir.Gerçekdede bunu tam belirlemenin yolu vardır.kendiniz petek gözlerini sayıp yakın takibe alırsanız ana arının o peteğe gelip ne kadar zaman kalıp kaç yumurta ürettiğini hesaplayabilirsiniz.Ana arı yumurtayı ilk yumurtladığında yumurtanın yapışkan maddesinden dolayı dik durur.2. günde yumurta yana eğilir.3.gündede tabana yatmış haldedir.işçi arı çıkaracak yumurta döllendiğinden 32 kromozom taşımakta,erkek arı çıkaracak yumurta döllenmediğinden 16 kromozom taşımaktadır.Ana arı ortalama 8-10 saniyede 1 yumurta yumurtlar.Yumurtayı 1-2 saniyede petek gözüne bırakır.100 civarında yumurta bırakınca dinlenir ve işçilerce arı sütüyle beslenir.Yumurta atmaya peteğin ortasından başlar,elips şeklinde yayıularak kenarlara doğru genişler.İşte bundan dolayı arıcı bilmeliki bahar mevsiminde kovanlar düzenli aralıklarla takviye besin verilmelidir.Çünkü;Bu ayda kovanda besin tüketimi maksimum seviyededir.Düzenli aralıklarla yapılan kaliteli kek veya kıvamlı vitamin katkılı şurup kovanlarınızın sağlıklı gelişimini sağlıyacaktır.
Yazımızın devamını bekleyiniz...Hoşça kalın.

6 Ocak 2010 Çarşamba

BAŞLARKEN...ARI AİLESİ.

Bu blokda arıcılığı yeni başdan ele alıyoruz.Arıcılığa teşvik amacını güderek yeni başlayanlarla ihtiyacı olanlara teknik bilgi paylaşımını açmak istiyoruz.Bu işi tek başına yapmam mümkün değil.Yardımcı olmak isteyenleride yazar tayin edebilirim.
Arılar,kısaca dünyanın var oluş temelinde olmazsa dünya olmaz dedirten canlılar.Çünkü:Hem erkek çiçek tozları olan spermaları(Polen)toplarlar,bu sırada sperma keselerinin patlamasıyla içinde bulunan spermazoitlerin çiçeğin dişi organının tepeciğine yapışmasını sağlarlar.Bu yolla çiçekdeki döllenmeye yardımcı olurlar ve kolaylaştırırlar
Arı ailesini kısaca anlatalım.Arı ailesi üç tür bireylerin karışımıyla oluşur.1-Ana Arı 2-İşçi Arı 3-Erkek arı.
Aslında ana arıyla işçi arılarda cinsiyet bakımından dişidir.İşçi arının farkı beslenme ve oluşum farkından dolayı, cinsiyet faktörünün gelişmemesi nedeniyle ,yapı bakımından çalışmaya ve uçmaya elverişli bir vücut yapısına sahip olmasını sağlar.Bu vücut yapısı işçi arının temel özelliğidir.Arının gelişme devresini iki bölümde inceleyebiliriz.1.Bölüm:Yumurta ve gelişim,2.bölümse pupa yani başkalaşım geçirerek kurtcukların arıya dönüşüm zamanıdır.İşçi arı yumurta ve olgun bir arı olarak pupadan çıkıncaya kadar 21 gün lük bir zamanda oluşarak dünyaya gelir.Bazen kovanda yalancı analar türer.Ana arının oluşturulamadığı ortamda işçi arılardan ey uygun olan birisi yalancı anaya dönüşür.Yumurta atar.Attığı yumurtalar döllenmemiş olduğundan bu yumurtalardan sadece erkek arı (Badanoz) arı oluşacaktır.
Kovanın hazırcıları ise Erkek arılardır.İşçi arıda anlattığımız gelişim dönemi erkek arıda 24 günlük bir süreye yayılır.Kovanda erkek arılar genel olarak en çok ilkbahar aylarında bol bulunur.Yaz döneminde sayıca normal,güzde azalma kış gelirken işçi arılarca kovandan atılma işiyle ömürleri biter.Erkek arılar vücut yapısı bakımından çok güçlü olmalarına rağmen çiftleşme dışında başka bir iş yapamazlar.Oluşumlarını şöyle açıklayabiliriz.İşçi ve ana arı bir çift kromozomun birleşmesi,yani;yumurta hücresi ile sperm hücresinin birleşmesi sonucu oluşan döllenmiş yumurtadan(Zigot)oluşur.Bu ilke bütün canlıların oluşumunun temel ilkesidir.Erkek arı ise sperm tarafından döllenmemiş olan ana arının vücudundan üretilen tek kromozomlu yumurta hücresinden oluşurlar.Bundan dolayı erkek arılar ana arının cinsini taşır.Saf ırk olma özelliğini güderler.Yapıca iri ve büyük olduklarından onların çıkacağı petek gözleride diğer petek gözlerine göre daha geniş ve yüksek olup,peteğin üst veya yan kenar bölgelerinde bulunur.Ana arıyla çiftleşen erkek arının penisinin kopması sonucu ölürler.Kısaca çiftleşme olayı bitince erkek arınında yaşamı biter.Ölür.
Ana arının oluşumunuda ilerde daha detaylı yazacağız.Ancak şöyle basitce açıklayabiliriz.Ana arı en başta kurtcuğa dönüşürken yumurtanın bırakıldığı petek gözü bile farklı yapıda olan bir yaradılışa sahiptir.Vücutca iri olduğundan dolayı ana arının gelişeceği petek gözü ortalama 0larak 0,9cm kadardır.Bu göz 2-10 gün arası genç arılarca üretilen arı sütüyle doldurulur.Bol miktarda verilen arı sütü ana arıyı oluşturacak kurtcuğun iyi gelişip irileşmesini sağlar.Gelişen ana arı kurtcukları 7-8 günlük olunca üst tarafı işçi arılarca kapatılarak pupa adı verilen başkalaşım dönemi başlar.Ana arının yumurtadan itibaren pupa başkalaşım geçirerek ergin bir ana olarak doğacağı güne kadar 17 günlük süre gerekir.Bazı arıcılar ana arıların 12-13 günde oluştuğunu iddia ederler.Bu durum şöyle olmaktadır.Anasını kaybeden veya anasız kalan arılar telaşla bir an önce anaya kavuşabilmek için 3-4, hatda 5 günlük kurtcuklardan ana arı üretirler.Hal böyle olunca karşımıza 12-13 günlük verimsiz yeterince vücudu ve cinsel yapısı gelişmemiş yetersiz bir ana çıkacaktır.Bu tür analar yeterince yumurta atamazlar.Çünkü;Cinsel organlarına bağlı olarak sperma kanalları az geliştiği için yeterince çiftleşip sperm depolayamazlar.İyi bir ana ortalama olarak 8-10 erkek arıyla çiftleşir.Bu sayının maksimum 12 ye kadar çıkabildiği değişik kaynaklarca belirtilmektedir.Bu tür anaların bulunduğu kovanlarda bal mevsimine yetişemezler.Çoğu zaman kovanı bile dolduramadan sezon biter.
Bu yazının devamını 2-3 gün sonra yazacağız.Hoşça kalın.